Zelfoverschatting

Verschenen in het Financieele Dagblad, 4 juli 2021.

‘Lord, give me the confidence of a mediocre white man’. Twijfelt een vriendin of ze wel naar die baan moet solliciteren? Die belangrijke presentatie kan geven? Om salarisverhoging moet vragen? Geef haar het advies om zich voor één dag in te beelden dat ze het ongebreidelde zelfvertrouwen van haar middelmatige mannelijke collega heeft.

Zo’n man die elke vergadering minutenlang de tijd neemt om een punt te herhalen dat allang door iemand anders is gemaakt. Die nooit te beroerd is om de vrouwtjes uit te leggen hoe het zit, ook als het om een onderwerp gaat waar hij amper verstand van heeft en waar zijn toehoorders op gepromoveerd zijn.

Die middelmatige man is niet alleen bloedirritant in de omgang, hij blijkt ook nog eens hinderlijk voor je carrière. Nieuw onderzoek in de City van Londen bevestigt wat vrouwen allang wisten: dat zij aan een andere standaard moeten voldoen dan mannen. Voor zwarte vrouwen ligt de standaard nog hoger; zij vertellen beter te moeten presteren dan mannen én witte vrouwen om dezelfde erkenning te krijgen.

Een matig getalenteerd man wordt nooit verweten dat hij een baan heeft gekregen ‘omdat ze zo nodig een man moesten hebben’. Hij wordt nooit de excuusguus genoemd. Vaak wordt zijn zelfvertrouwen verward met competentie. Het gevolg is dat de mediocre white men goed zijn vertegenwoordigd in de hoogste echelons.

Of, zoals burgemeester Femke Halsema het in College Tour iets minder subtiel verwoordde: ‘In mijn loopbaan ben ik vaak mannen tegengekomen van wie ik dacht: Als je een vrouw was geweest, had je alleen koffie mogen brengen’.

Gelukkig bestaat er een beproefd middel tegen mannelijke zelfoverschatting: het vrouwenquotum. Tegenstanders menen dat zo’n quotum een bedreiging van de meritocratie zou zijn en de kwaliteit van het bestuurdersniveau zou schaden. Zweeds onderzoek toont dat het tegenovergestelde waar is. Nadat in de Zweedse politiek een quotum werd ingevoerd waarbij mannen en vrouwen moesten worden afgewisseld op het stembiljet, nam de bekwaamheid van verkozen politici toe. Vooral die van de mannen. De nieuw verkozen vrouwen verdreven middelmatige mannen van de kieslijst, zodat het competentieniveau toenam.

‘We’re still very, very far away from equality’, verzucht een vrouw in het Londense onderzoek, dat ook oplossingen noemt voor leiders. Die moeten het uitdelen van mooie opdrachten, promoties en loonsverhogingen structureel veranderen. Dat is moeilijk, omdat het verandering van de leider zelf vraagt. Genoegen nemen met middelmatigheid blijkt nog vaak net wat gemakkelijker.