KPN ‘het meest gendergelijk’? Óf de standaard ligt bedroevend laag, óf de methodiek deugt niet.

Telecombedrijf KPN het meest gendergelijk? De cijfers zijn bedroevend, betoogt Sophie van Gool.

Verschenen in de Volkskrant, 20 oktober 2020

‘KPN is het meest gendergelijk’ kopte de Volkskrant op basis van conclusies van onderzoeksbureau Equileap. ‘Loonkloof in de top van KPN nog groter dan landelijk gemiddelde’, was wellicht een passender titel geweest.

KPN’s jaarverslag laat zien dat haar vrouwelijke bestuurders en commissarissen respectievelijk een gemiddelde van 19 en 17 procent minder verdienen dan hun mannelijke collega’s. Het beloningsverschil is daarmee groter dan het landelijk gemiddelde van 14 procent. De conclusie van Equileap roept vragen op en nodigt uit om de situatie nader te bekijken.

Met twee vrouwen in de raad van bestuur (rvb) én in de raad van commissarissen (rvc) doet KPN het inderdaad een stuk beter dan de meeste Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. Maar daar is dan ook alles mee gezegd. In zowel de rvb als rvc worden de hoogst betaalde voorzitters- en financiële functies vervuld door mannen. De vrouwen worden afgescheept met minder belangrijke functies, en significant lagere beloning.

De twee vrouwelijke bestuurders verdienen gemiddeld 575.000 euro in basissalaris; niet slecht, maar toch 19 procent minder dan hun mannelijke collega’s die gemiddeld 712.500 euro opstrijken.

Nog veel stuitender is het beloningsverschil in aandelen, waar de vrouwen in 2019 52 procent minder kregen. De vrouwelijke bestuurders kregen gemiddeld ruim drie ton, de mannen ruim zeseneenhalve ton. Zelfs een vergelijking tussen bestuurders met hetzelfde basissalaris en dezelfde senioriteit in de raad van bestuur laat zien dat de mannelijke leden 26 procent, ruim 117.000 euro, meer verdienen dan hun vrouwelijke collega.

Op de werkvloer lijkt het niet veel beter. Van de bijna twaalfduizend medewerkers bij KPN is slechts 21 procent vrouw, en dit percentage is afgelopen jaren licht gedaald. In het mid-management is 16 procent vrouw . Volgens het jaarverslag haalt KPN haar zelf gestelde doelstellingen niet, en is ‘genderdiversiteit, vooral in managementfuncties’ één van de zwaktes van het bedrijf.

Methodiek

Hoe kan het dat een bedrijf met zo weinig vrouwelijke managers, een gapende loonkloof in de top, en een kritische zelfbeoordeling als beste uit de bus komt? Óf de standaard ligt bedroevend laag, óf de methodiek deugt niet. Beiden blijken waar.

Equileap claimt dat KPN geen loonkloof heeft en daarom lof verdient. Dit wordt gebaseerd op één zinnetje in het jaarverslag. Nader onderzoek laat zien dat er te weinig bewijs is voor deze conclusie.

In het jaarverslag wordt genoemd dat de loonkloof beperkt is voor de 85 procent medewerkers die onder de collectieve arbeidsovereenkomst (cao) vallen. Het gemiddelde salaris van mannen ligt in die groep nog steeds 2 procent hoger dan dat van vrouwen. Bij een gemiddeld KPN-salaris van 60.000 euro is dit een verschil van zo’n 1.200 euro per jaar; toch al gauw 50.000 euro in een werkend leven.

Bovendien zegt een gemiddeld verschil weinig. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat laagbetaalde monteursfuncties veelal door mannen worden uitgevoerd, wat het gemiddelde salaris van mannen omlaag trekt. Dit hoeft niet te betekenen dat vrouwen en mannen in hoger betaalde functies gelijk worden beloond voor gelijk werk.

Zorgelijker is de oorverdovende stilte over de loonkloof voor de 15 procent van medewerkers die niét onder de cao vallen. Meestal zijn dit goed betaalde medewerkers die de cao zijn ‘ontgroeid’. Zij verdienen meer dan de hoogste salarisschaal en maken individuele afspraken met hun werkgever.

Over loonverschillen in deze groep rapporteert KPN niets. Alleen de salarissen van de raad van bestuur en in de raad van commissarissen worden in het jaarverslag gepubliceerd, en hier zijn de verschillen groot.

Iedereen die ooit een stap binnen heeft gezet bij een grote organisatie weet dat het jaarverslag het meest rooskleurige beeld schetst. Het zou mij verbazen als er intern niet nog veel meer grote verschillen te vinden zijn.

Voordat KPN meer lof krijgt lijkt zou ik graag bewijs zien dat vrouwen en mannen in de gehele organisatie gelijk beloond worden voor gelijk werk. De grote verschillen in de top beloven niet veel goeds.

Equileap: stop de loftrompet maar weg, we luiden de alarmbel.